Σαίξπηρ ο Αλληλέγγυος

Σήμερα  Σάββατο είναι η επέτειος για τα 400 χρόνια από τον θάνατο του Σαίξπηρ. Πέθανε στις 23 Απριλίου του 1616 στην ηλικία των 52 ετών.

της Μαριάννας  Τζιαντζή*

Σημαδιακή είναι η στιγμή που η Βρετανική Βιβλιοθήκη παρουσίασε ένα άγνωστο έως τώρα χειρόγραφο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ όπου ο ποιητής υπερασπίζεται τους «ξένους», δηλαδή τους πρόσφυγες, τους Ουγενότους που τον 16ο αιώνα εγκατέλειψαν τη Γαλλία τους εξαιτίας των θρησκευτικών πολέμων. Δεκάδες χιλιάδες γάλλοι προτεστάντες κατέφυγαν τότε στην Αγγλία, όμως δεν ήταν και τόσο καλοδεχούμενοι.

Πρόκειται για το θεατρικό έργο Σερ Τόμας Μορ, που δεν το έγραψε ο Σαίξπηρ αλλά αρχικά κλήθηκε να ξαναγράψει μία σκηνή και τελικά έκανε διορθώσεις σε ολόκληρο το κείμενο. Στο χειρόγραφο που διασώθηκε ο Τόμας Μορ απευθύνεται στο εξαγριωμένο πλήθος που επιτίθεται κατά των προσφύγων, που μπήκαν «παράνομα» στη χώρα, και τους λέει: «Τους καταπιέζετε, τους δολοφονείτε, τους κόβετε το λαό, τους παίρνετε τα σπίτια τους. Και οδηγείτε το μεγαλείο του νόμου στα δεσμά. Τους περνάτε στο σβέρκο το λουρί όπως στα σκυλιά». Ο ομιλητής ζητά από τους αγανακτισμένους συμπατριώτες του να αναλογιστούν τι θα έκαναν αν οι ίδιοι βρίσκονταν στη θέση των ξένων: «Ποια χώρα θα σας έδινε καταφύγιο; Θα πηγαίνατε στη Γαλλία ή στη Φλάνδρα, σε κάποια γερμανική επαρχία, στην Ισπανία ή την Πορτογαλία. Οπουδήποτε αλλού εκτός απ’ την Αγγλία ή τις χώρες που ευθυγραμμίζονται me την Αγγλία. Εδώ θα ήσασταν ξένοι».

Τελικά, οι περισσότεροι Ουγενότοι έμειναν στην Αγγλία όπου, με το πέρασμα των χρόνων, αφομοιώθηκαν. Όμως αυτή η καταγγελία της βίας σε βάρος των προσφύγων, η προτροπή προς τους ντόπιους να βρεθούν στη θέση τους μοιάζει να γράφτηκε για το σήμερα. Η ποίηση δεν αλλάζει τον κόσμο, όμως στις ευτυχισμένες της στιγμές καταφέρνει να μιλά για τον σημερινό και τον αυριανό κόσμο. Αλληλέγγυος λοιπόν ο Γουλιέλμος… πιο αλληλέγγυος και από την Αντζελίνα Τζολί.

*Μια εκδοχή του κειμένου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν