Τα χουντικά θαλασσοδάνεια, τα «μαύρα κρέατα» και ένας σημερινός, αξιοθρήνητος εσμός

του Διονύση Ελευθεράτου*

Μετά το θάνατο του Παττακού, η φιλοχουντική ή και χουντολάγνα αρλουμπολογία αποχαλινώθη­κε. Στο πρόσωπο του «αντιπρο­έδρου Ά» συμπυκνώθηκε η μυθοπλασία που φιλοδοξεί να εξωραΐσει τη χούντα, αντλώντας θράσος από την πολιτική ενδυνάμωση των δε­δηλωμένων νοσταλγών της «εθνοσωτηρίου» («Χρυσή Αυγή»), αλλά και από το αναμάση­μα φληναφημάτων εκ μέρους «καθώς πρέπει» διανοουμένων, όπως θεωρείται π.χ ο Στέλιος Ράμφος. Φληναφημάτων, που δεν αντέχουν καν μία απλή αντιδιαστολή, π.χ με τα επίση­μα κρατικά οικονομικά στοιχεία, της εποχής εκείνης.

Ο αξιοθρήνητος εσμός υποκριτών, αδαών και βλαμμένων, βα­φτίζει «τίμιο» και «ενάρετο» (αν μη τι άλλο) τον Παττακό και, μέσω αυτού, τη χούντα. Εκεί­νη τη σύναξη …των λιτοδίαιτων, καθοδηγημέ­νων από χρηστές αρχές, άσπιλων ανθρώπων, που δεν έβαζαν τις αιματοβαμμένες χερούκλες τους στο μέλι… Που μόλις 20 ημέρες έπειτα από το πραξικόπημα θέσπισαν (ΑΝ 5/1967, ΦΕΚ 10/5/67) μεγάλες αυξήσεις αποδοχών για τα αξιώματα, τα οποία πλέον κατείχαν και θα κατείχαν οι ίδιοι. Που ανάγκασαν τον εκ­δότη του Ελεύθερου Κόσμου Σάββα Κωνστα­ντόπουλο, έναν εκ των ιδεολογικών «γκου­ρού» του καθεστώτος, να περιγράφει στις επι­στολές του προς τον Κων. Καραμανλή κατα­στάσεις «νεο- φαυλοκρατίας». Από το πρώ­το –κιόλας– εξάμηνο της «εθνοσωτηρίου»…

Ας έλθουμε, όμως, στον εκλιπόντα Πατ­τακό. Όπως και για κάθε «υψηλόβαθμο» της χούντας, τετράδια ολόκληρα θα απαιτούσε μια πλήρης καταγραφή …«αντι-φαυλοκρατικών» πεπραγμένων. Εστιάζουμε σε δυο. Το πρώτο είναι η συμμετοχή του Παττακού και του οι­κογενειακού περιβάλλοντός του στον ωκεανό των (αποδεδειγμένων) χουντικών «θαλασσο­δανείων». Το δεύτερο, ο ρόλος του στο διαβό­ητο σκάνδαλο των «μαύρων κρεάτων».

Τουλάχιστον 151.080.000 δραχμές έλα­βε η εταιρεία «Τουριστικαί Επιχειρήσεις Νό­του» ως δάνειο, το οποίο συμπεριελήφθη σε όσα η ίδια η χουντική ΚΥΠ χαρακτήρισε «χα­ριστικά ή επισφαλή». Στη διοίκηση της εται­ρείας συμμετείχαν ο συμπέθερος του Παττα­κού Γ. Παύλου και ο άντρας της δεύτερης κό­ρης του, Π. Παύλου. Καθώς τρώγοντας ανοί­γει η όρεξη, αξίωσαν κι ένα …συμπληρωματι­κό, ύψους 218,4 εκατ. δραχμών. Ο Γ. Παύλου μάλιστα ζήτησε να χρηματοδοτηθεί κατά 96% (!) από το κράτος και ένα δικό του κλωστήριο, κόστους 300 εκατ. δραχμών.

Δεν μαθεύτηκε κατά πόσο ικανοποιήθη­καν το δεύτερο και τρίτο αίτημα. Αμφότερα αναφέρονται στην έκθεση της ΚΥΠ που αφο­ρούσε τα «υπό έγκρισιν» θαλασσοδάνεια και την οποία ο αρχηγός της Υπηρεσίας, Μιχά­λης Ρουφογάλης, διαβίβασε στον δικτάτο­ρα Παπαδόπουλο, με ημερομηνία 9/5/1973. Την ίδια ημερομηνία φέρει και η έκθεση για τα «ήδη χορηγηθέντα», την οποία επίσης έστει­λε στον Παπαδόπουλο ο Ρουφογάλης. Από τα δυο εμπιστευτικά έγγραφα που –ευτυχώς– διασώθηκαν και δημοσιεύθηκαν αυτούσια στην πρώιμη μεταπολίτευση (Ταχυδρόμος, 29/8/1974 και 12/9/1974), βεβαιώθηκε το τρομακτικό ποσό των 3 δισ. δραχμών. Τόσα χρήματα ζητήθηκαν υπό μορφή θαλασσοδα­νείων και εξ’ αυτών σίγουρα δόθηκαν πάνω από τα μισά (1.519.000.000 δραχμές).

Τι σήμαιναν, τότε, 3 δισ. δραχμές; Περί­που το 1,1% του ΑΕΠ του 1971. Σαν να λέ­με, σχεδόν 2 δισ. ευρώ σήμερα! Ουδείς γνω­ρίζει πόσα ακόμη θαλασσοδάνεια δόθηκαν (από την ΕΤΒΑ κυρίως) σε όλη την επταετία. Διότι, είπαμε, τα 3 δισεκατομμύρια φανερώ­θηκαν απλώς από δύο διασωθέντα έγγραφα…

Όσο για την εταιρεία των συγγενών του Παττακού, που ιδρύθηκε το 1971, έχουμε και λέμε: Τα 151 εκατ. συν κάτι «ψιλά» που σίγου­ρα πήρε υπερβαίνουν το τριπλάσιο των δα­πανών ολόκληρου υπουργείου, του υπουρ­γείου Εργασίας, για το ’71. Τα δε 657,5 εκατ. που ζήτησε συνολικά η επιχείρηση συμπέθε­ρου και γαμπρού, ξεπερνούν κατά 123,1 εκατ. το άθροισμα των δαπανών τριών υπουργεί­ων (Βιομηχανίας, Συγκοινωνιών, Εργασίας) για το ίδιο έτος. Έτσι, για να έχουμε μέτρα σύ­γκρισης…

Φυσικά στις δύο εκθέσεις του Ρουφογάλη παρήλαυναν συγγενείς και συνεργάτες όλων των «κορυφαίων» της χούντας, ενίοτε δε και οι ίδιοι. Είτε ως αποδέκτες θαλασσοδανείων εί­τε ως διαμεσολαβητές για να τα λάβουν άλλοι, ευνοούμενοι. Ο Ρουφογάλης εξηγούσε «χαρ­τί και καλαμάρι» γιατί κάθε τέτοιο «δάνειο» ήταν θαλασσοδάνειο. Η ΚΥΠ, εν ολίγοις, κοι­νοποίησε στον Παπαδόπουλο όλα τα στοιχεία που θα του χρησίμευαν, εάν τυχόν αποφάσι­ζε να αποκαθηλώσει κάποιον ή κάποιους αξι­ωματούχους. Τον Μάιο του 1973, βλέπετε, τα πράγματα για τη χούντα είχαν δυσκολέψει σε αρκετά πεδία, του οικονομικού συμπεριλαμβα­νομένου. Έτσι, η αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων φάνταζε πιθανή.

Τα αναλυτικά αυτά στοιχεία μπορεί να μην τα ήξερε η διεύθυνση του φιλοχουντικού Ελ­ληνικού Βορρά, τον Οκτώβριο του ’73. Καθώς όμως είχε γίνει αφόρητη η μπόχα της …τόσο ενάρετης διαχείρισης του δημοσίου χρήματος, ούτε ο φιλοχουντικός τύπος μπορούσε πλέον να «αγιάζει». Έγραφε ο Ελληνικός Βορράς, τότε: «Μετατρέψαμεν την Τράπεζαν Βιομηχα­νικής Αναπτύξεως εις Τράπεζαν Τουριστικών Δανείων και τους υπαλληλίσκους να γίνουν εφοπλισταί και ασκούμεν αντιπληθωριστικήν πολιτικήν εις το σιτάρι. Αυτά είναι αδιανόητα (…). Και γνωρίζει ο ελληνικός λαός πολλούς και εδώ και εις τας Αθήνας και αλλού που συ­νέπηξαν εταιρείαν περιορισμένης ευθύνης, δη­λαδή εταιρείαν 200.000 δραχμών και επήραν δάνεια εκατό και διακοσίων εκατομμυρίων».

Αθήνα, Ιούνιος 1974. Εποχές, πλέον, του «αόρατου δικτάτορα» Ιωαννίδη. Της «χού­ντας Νο 2», που ανέτρεψε την «Νο1», στις 25/11/73. Στο Έκτακτο Στρατοδικείο εκδι­καζόταν η υπόθεση των «μαύρων κρεάτων». Την Τετάρτη, 12 Ιουνίου, εξετάστηκε ως μάρ­τυρας ο κτηνίατρος Αθ. Στανάς. Μεταξύ άλ­λων τόνισε ότι ο Παττακός είχε δώσει εντολή να διατίθενται άμεσα στην αγορά τα εν λόγω κρέατα, ακόμη και όταν οι επίσημες κτηνιατρι­κές αναφορές επεσήμαιναν ελλείψεις προϋπο­θέσεων. Ο Παττακός, όμως, είχε διατάξει και γραπτώς, στις 21/9/72, «όπως διατεθούν τα­χύτερον εις την αγοράν» τα κρέατα. Ποια ακρι­βώς; Εκείνα της Αργεντινής. Με το περίεργο σκούρο χρώμα που αποθάρρυνε τους πελά­τες των κρεοπωλείων.

Η υπεράσπιση κάποιων εκ των 40 κατηγο­ρουμένων ζήτησε επιμόνως να κληθούν ως μάρτυρες οι Παττακός και Λαδάς. Το Στρα­τοδικείο αρνήθηκε. Προφανής ο λόγος: Ναι μεν ο Ιωαννίδης επιθυμούσε να φανεί «καθα­ρότερος» των «προηγούμενων», αλλά δεν θα άφηνε να ανοίξει και ο ασκός του Αιόλου, να εξευτελιστεί ολόκληρη η στρατοκρατία… Έτσι, ο Παττακός κρατήθηκε μακριά από το Στρα­τοδικείο. Θα αρκούσε η καταδίκη του «παπα­δοπουλικού» Μιχάλη Μπαλόπουλου, άλλο­τε υφυπουργού Εμπορίου, καθώς του γενικού του διευθυντή, Ζαφείρη Παπαμιχαλόπουλου.

Τεράστια ήταν η κομπίνα των «μαύρων κρεάτων» (1972-74), προερχόμενων κυρίως από την Αργεντινή και τη Ροδεσία. Μια κο­μπίνα που τα είχε όλα: Ευνοούμενους μεγα­λέμπορους που εξασφάλιζαν άδειες εισαγωγής σχεδόν μονοπωλιακές, μεγάλα «καπέλα» στις τιμές, «προμήθειες» αξιωματούχων του καθε­στώτος, προκλήσεις τεχνητών ελλείψεων στην αγορά για να διατεθούν τα «μαύρα» (ο Μπα­λόπουλος δεν δίστασε να απαγορεύσει σφα­γές ζώων στην Αθήνα, αλλά και εισαγωγές κρέατος από άλλες πόλεις), λαθραίες εξαγω­γές συναλλάγματος, ζημιές του Δημοσίου από διαφυγόντες δασμούς, πιέσεις προς λιανο­πωλητές να πάρουν και «χαλασμένο», για να μη …χαλάσει το επαγγελματικό τους μέλλον. Στο σκάνδαλο ο ρόλος του Παττακού ήταν κε­ντρικότατος.

Οι υποκριτές, αδαείς και βλαμμένοι, όμως, μάλλον θα συνεχίσουν το βιολί τους. Τι να πεις άλλωστε για τύπους που πιστεύουν (;) την εμε­τική θεωρία πως «η εξέγερση στο Πολυτεχνείο κατεστάλη χωρίς κανένα νεκρό», μολονότι ο ίδιος ο υφυπουργός Τύπου της δικτατορίας Σπύρος Ζουρνατζής παραδέχθηκε σε συνέ­ντευξη τύπου, στις 19/11/1973, πως είχαν σκοτωθεί 11 άνθρωποι; Ε; Τι;

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν στις 16.10.2016