Νέο βιβλίο του Τσόμσκι για το κίνημα των καταλήψεων

Tην Πρωτομαγιά κυκλοφορεί το νέο βιβλίο του Νόαμ Τσόμσκι με τίτλο «Οccupy». Με την ευκαιρία αυτής της έκδοσης, ο Αμερικανός διανοητής έδωσε συνέντευξη στον Τζόσουα Χόλαντ, σε διαδικτυακό ραδιόφωνο, από την οποία δημοσιεύουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

Για το Ίντερνετ

Τα εναλλακτικά ΜΜΕ προσφέρουν μια πλατιά ποικιλία επιλογών που μέχρι χθες δεν ήταν δυνατές, όπως την πρόσβαση στον ξένο Τύπο. Από την άλλη μεριά, το Ιντερνετ θυμίζει τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Εδώ βρίσκονται τα πάντα, αλλά πρέπει να ξέρεις τι γυρεύεις. Αν δεν το ξέρεις, η βιβλιοθήκη μπορεί να σου είναι άχρηστη. Είναι σαν να θέλεις να σπουδάσεις βιολογία. Δεν αρκεί να μπεις στη βιβλιοθήκη του Τμήματος Βιολογίας του Χάρβαρντ. Πρέπει να υπάρχει κάποια βάση, μια αντίληψη για το τι έχει νόημα και τι δεν έχει. Δεν εννοώ ένα άκαμπτο μοντέλο, αλλά τουλάχιστον κάποιο πλαίσιο αναφοράς.

Οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν πελαγωμένοι στο Διαδίκτυο. Ασφαλώς εδώ μπορεί κανείς να βρει πράγματα με αξία και σημασία, αλλά πρέπει να ξέρεις πού θα τα γυρέψεις κι επίσης πρέπει να έχεις ένα πλαίσιο ανάλυσης,  κάποια κριτήρια για να ξεχωρίσεις το σημαντικό μέσα από τον ωκεανό των σκουπιδιών.

Aυτό προϋποθέτει ένα οργανωμένο κίνημα. Και αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας, αλλά μόνο μαζί με άλλους. Πρέπει να δοκιμάζεις τις ιδέες σου και να βλέπεις τις αντιδράσεις των άλλων. Πρέπει να οξύνεις την αντίληψή σου. Ναι, υπάρχει κάποια αλληλεπίδραση στο Ίντερνετ, αλλά αυτή τείνει να συγκεντρώνεται στην επιφανειακή πλευρά των πραγμάτων.

Για τη μοντέρνα φτώχεια

(Ο δημοσιογράφος παρατηρεί ότι η οικονομική στέρηση είναι σχετική και ότι οι Αμερικανοί που σήμερα ζουν κάτω ή στο όριο της φτώχειας είναι πολύ πιο εύποροι από το 80-90% του παγκόσμιου πληθυσμού. Επομένως, αφού πολύ λίγοι άνθρωποι λιμοκτονούν στις ΗΠΑ, ποιος ήταν ο σπινθήρας που τροφοδότησε το κίνημα του Οccupy;)

Πράγματι ζούμε καλύτερα από ό,τι στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Οι άνθρωποι εδώ δεν συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους προγόνους τους της Λίθινης Εποχής. Όμως συγκρίνουν τον εαυτό τους με ό,τι θα έπρεπε να τους παρέχεται για μια αξιοπρεπή ζωή μέσα στην κοινωνία στην οποία ζουν. Η χώρα μας είναι η πιο πλούσια, η πιο δυνατή στην παγκόσμια ιστορία. Έχει εξαιρετικά πλεονεκτήματα. Ωστόσο, είναι τεράστιο το χάσμα ανάμεσα αυτό που θα έπρεπε να ήταν η ζωή, μες στις δοσμένες συνθήκες, για τη μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού –για το περίφημο 99% όπως το θέτει το κίνημα του Occupy.

Π.χ., το δημόσιο σύστημα υγείας είναι  χειρότερο από ό,τι σε άλλες αναπτυγμένες χώρες. Τα τελευταία 30 χρόνια, ακόμα και πριν από την κρίση του 2008, το εισόδημα της πλειονότητας του πληθυσμού έχει μείνει στάσιμο, παρά τον μεγάλο πλούτο που έχει παραχθεί. Η ίδια η οικονομία είναι λιγότερο παραγωγική από ό,τι θα έπρεπε. Η παραγωγή για τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων είναι πολύ πιο κάτω από την απαιτούμενη, ενώ ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού καρπώνεται το μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου πλούτου.

Το κίνημα των καταλήψεων

Τα πράγματα δεν ήταν απαραίτητο να ακολουθήσουν αυτό το δρόμο. Νομίζω ότι εδώ και χρόνια δυνάμωναν σταθερά μέσα στο λαό οι ανησυχίες, η οργή και η απογοήτευση. Το βλέπαμε στις δημοσκοπήσεις. Το κίνημα του Occupy κατάφερε να συλλάβει το πνεύμα των καιρών και να το εκφράσει. Έτσι απογειώνονται τα λαϊκά κινήματα.

Το Occupy ξέσπασε σε μια ώριμη χρονική στιγμή και νομίζω ότι η στρατηγική του ήταν λαμπρή. Αν με ρωτούσαν νωρίτερα, δεν θα συμβούλευα να αρχίσουν οι καταλήψεις. Ευτυχώς, είχα λάθος. Το κίνημα πήγε μια χαρά. Δύο ήταν τα κορυφαία χαρακτηριστικά του. Το πρώτο ήταν η αλλαγή της θεματολογίας, καθώς στην ατζέντα του δημόσιου διαλόγου μπήκαν θέματα που σιγόβραζαν στο βάθος αλλά ποτέ δεν είχαν τεθεί με τόση καθαρότητα και προσήλωση, όπως τα ζητήμα της οικονομικής ανισότητας, της διαφθοράς, του εκφυλισμού του δημοκρατικού συστήματος, της κατάρρευσης μιας παραγωγικής οικονομίας. Σήμερα τα ζητήματα αυτά έχουν γίνει κοινός τόπος.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό, και το οποίο είναι δύσκολα μετρήσιμο, είναι η γέννηση της κοινότητας. Οι κοινότητες του Occupy ήταν πολύτιμες καθώς ξεπήδησαν μέσα από την αλληλοϋποστήριξη, τη δημόσια αλληλεπίδραση, από όλα αυτά τα πράγματα που απουσιάζουν από μια κοινωνία της εξατομίκευσης όπως είναι η δική μας όπου οι άνθρωποι είναι μόνόι τους. Ο δομικός λίθος τον οποίο επιβάλλει ο κόσμος των επιχειρήσεων είναι η δυάδα, το ζευγάρι. Εσύ και η τηλεόρασή σου ή εσύ και η οθόνη του υπολογιστή σου. Με το κίνημα των καταλήψεων αυτό το μοντέλο αμφισβητήθηκε εκ βάθρων. Και μόνο η δυνατότητα της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, του δημόσιου διαλόγου, της δημοκρατικής  συμεμτοχής συγκροτεί ένα μοντέλο που θα μπορούσε να εμπνεύσει τους ανθρώπους. Και πράγματι, πολλοί άνθρωποι συμμετείχαν, έστω και περιφερειακά.

Αν αυτά τα δύο χαρακτηριστικά διατηρηθούν και διευρυνθούν, τότε η επίδραση αυτού του κινήματος μπορεί να αποδειχτεί μακροχρόνια. Δεν θα είναι εύκολο. Ίσως χρειαστεί η τακτική να επανασχεδιαστεί, όπως συμβαίνει πάντα, αλλά πράγματι υπήρξε ένα σημείο καμπής. Όλα αυτά συνέβησαν μέσα σε πολύ λίγους μήνες και, επομένως, ό,τι είδαμε δεν ήταν παρά η αρχή.