Κινητά βουτηγμένα στο αίμα;
Οι φράουλες Μανωλάδας δεν είναι το μοναδικό προϊόν που στάζει αίμα, μας υπενθυμίζει ο Βρετανός δημοσιογράφος Georges Monbiot και εξηγεί ότι υπάρχουν βαριές υποψίες για αιματοβαμμένες χάι-τεκ συσκευές. Οι υποψίες αυτές τον έχουν αναγκάσει να αναβάλει την αγορά ενός smartphone μέχρις ότου οι εταιρείες δηλώσουν δημόσια την πηγή των πρώτων υλών που χρησιμοποιούν στα «έξυπνα» τους.
Υπάρχουν, εξηγεί, δεκάδες ζητήματα που θα έπρεπε να απασχολούν τον καταναλωτή, όπως μισθοί πείνας, τρομοκράτηση εργατών, 60 ώρες εργασίας την εβδομάδα, παιδική εργασία, ενεργειακό κόστος, απόβλητα. Όμως ο δημοσιογράφος ασχολείται με ένα μόνο: μήπως κάποια υλικά είναι βουτηγμένα στο αίμα ανθρώπων από την ανατολική Δημοκρατία του Κονγκό; Η περιοχή αυτή είναι πλούσια σε μέταλλα που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία ηλεκτρονικών συσκευών, όπως ταντάλιο, βολφράμιο, κασσίτερο. Αν και τα μέταλλα δεν είναι ο μοναδικός λόγος των ένοπλων συγκρούσεων εκεί, που διαρκούν εδώ και 17 χρόνια, παίζουν τεράστιο ρόλο στη συνέχιση ενός βρόμικου πολέμου που έχει στοιχίσει εκατομμύρια ζωές.
Στην ιστοσελίδα του ο Monbiot αναφέρει τα αποτελέσματα της έρευνάς του. Αρκετές εταιρείες, υπερηφανεύονται επειδή βοηθούν τον καταναλωτή να λάβει αποφάσεις βασισμένες σε ηθικά και οικολογικά κριτήρια, όμως οι πληροφορίες που παρέχονται είναι μηδαμινές έως ανύπαρκτες.
Από το 2001 η Nokia συμμετέχει σε έξι πρωτοβουλίες κυβερνήσεων, ομάδων εθελοντών και εταιρειών ώστε να παράγονται «κινητά που δεν θα είναι βουτηγμένα στο αίμα», όμως η ίδια η εταιρεία παραδέχεται ότι «δεν υπάρχει ένα αξιόπιστο σύστημα στην ηλεκτρονική βιομηχανία που να επιτρέπει σε μια εταιρεία να γνωρίζει την αρχική πηγή των υλικών της».
Η παγκοσμιοποίηση της παραγωγής καθιστά το πρόβλημα εξαιρετικά περίπλοκο. Π.χ., η Apple απαντά ότι τα μέταλλα που χρησιμοποιεί προέρχονται από 211 μεταλλουργικές μονάδες διασκορπισμένες σε όλο τον κόσμο. Όλες αυτές ενδέχεται να χρησιμοποιούν μέταλλα που έχουν αρπαχτεί από παραστρατιωτικές ομάδες στον Κονγκό! Πριν από δύο χρόνια η Motorola εγκαινίασε ένα σύστημα (που φαίνεται αξιόπιστο, παρατηρεί ο Monbiot) για την αγορά «καθαρού» ταντάλιου από το ανατολικό Κονγκό.
Ο Monbiot παραδέχεται ότι ακόμα δεν έχει αποφασίσει τι smartphone θα αγοράσει. Ίσως, λέει, «να συμβιβαστώ με την ιδέα ότι θα ζήσω με λιγότερη αμεσότητα και προσβασιμότητα, αλλά με λίγο περισσότερο χώρο για να σκέφτομαι».
Σύμφωνα με τον Guardian, η Samsung παραδέχτηκε ότι χρησιμοποιεί για τα κινητά της κασσίτερο προερχόμενο από το νησί Μπάνγκα της Ινδονησίας. Όμως πέρυσι μια έρευνα αυτής της εφημερίδας και της φιλανθρωπικής οργάνωσης Φίλοι της Γης (FoE, Friends of the Earth) αποκάλυψε ότι η ασύδοτη εξόρυξη κασσιτέρου στην Μπάνγκα στηρίζεται στην παιδική εργασία, καταστρέφει το περιβάλλον και προκαλεί το θάνατο περίπου 150 μεταλλωρύχων κάθε χρόνο. Μετά τη διεθνή πίεση που ασκήθηκε από 15.000 ενδιαφερόμενους καταναλωτές, η Samsung έστειλε στη FoE και στους πελάτες της ένα email όπου εξηγεί ότι η ίδια δεν έχει άμεση σχέση με τους προμηθευτές κασσιτέρου από το νησί Μπάνγκα. Ωστόσο η εταιρεία έχει ξεκινήσει μια πλήρη έρευνα για την αλυσίδα των προμηθειών της από την περιοχή ώστε «να κατανοήσουμε καλύτερα το τι συμβαίνει εκεί και τι ρόλο παίζουμε εμείς». (Στη φωτογραφία αυτή της FoE βλέπουμε τον Φέμπρι, έναν 15χρονο μεταλλωρύχο, εν ώρα εργασίας στο Μπάνγκα.)
Το συμπέρασμα είναι ότι εύκολα μπορεί κανείς να κάνει μποϊκοτάζ στις φράουλες Αμαλιάδας αλλά δύσκολα μπορούμε να ξέρουμε πόση εκμετάλλευση της εργασίας έχει προηγηθεί μέχρι να φτάσει ένα προϊόν στα χέρια μας.
Ασφαλώς, οι εκμεταλλευτικές σχέσεις δεν καταργούνται με τα μποϊκοτάζ των καταναλωτών, όμως η ερευνητική δημοσιογραφία και οι σχετικές καμπάνιες τουλάχιστον μας υπενθυμίζουν την έκταση αυτής της εκμετάλλευσης. Και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η αποκάλυψη της αλήθειας μπορεί να τσαλακώσει το λάβαρο της «εταιρικής ευθύνης» που ανεμίζουν κάποια βαριά επιχειρηματικά θωρηκτά.
Διαβάστε σχετικά:
Ψάχνοντας ένα κινητό που δεν είναι βουτηγμένο μες το αίμα