Γιώργος Μανιάτης: Ανοίγονται δρόμοι για την αριστερά μακριά από τη λογική του κυβερνητισμού
Συνέντευξη με τον καθηγητή πολιτικής φιλοσοφίας Γιώργο Μανιάτη. Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Εποχή
Η διαδρομή όλων των αριστερών είναι αντανάκλαση της πορείας της αριστεράς. Οι εμπειρίες, οι γνώσεις τους, η συλλογική θετική και αρνητική πείρα που συσσωρεύουν, είναι χρήσιμη όχι μόνο σε κρίσιμες στιγμές, αλλά και σε ελπιδοφόρες περιόδους.
Ο Γιώργος Μανιάτης, καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέλος άλλοτε της Κ.Ε. του ΚΚΕ και διευθυντής του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών, είναι ίσως ο ιδανικός συνομιλητής σε μια συζήτηση για το παρόν και το μέλλον της αριστεράς, στην προοπτική των κοινωνικών αγώνων και της κοινωνικής απελευθέρωσης.
Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα Δρόσου
Από τις εκλογές προέκυψε μια τρικομματική κυβέρνηση, που, σύμφωνα με τις διακηρύξεις της, θα είναι μακράς πνοής. Ωστόσο, ένα μήνα μετά παίρνονται νέα μέτρα εις βάρος των φτωχότερων στρωμάτων. Πιστεύετε ότι ο κόσμος θα αντέξει κι άλλη λιτότητα;
Κατ’ αρχάς πιστεύω ότι αυτή η κυβέρνηση θα έχει μικρή διάρκεια. Ενδεχομένως και μέσα στο 2012 να έχουμε αλλαγές. Τα μέτρα, καθώς φαίνεται, θα είναι όλο και πιο έντονα, ακραία και βάρβαρα. Θα στραγγίξουν τον ελληνικό λαό ακόμα περισσότερο. Γι’ αυτό ο εργαζόμενος λαός χρειάζεται να οργανωθεί και να παλέψει με ένα όραμα. Δεν φτάνει μόνο η αγανάκτηση. Δεν υποτιμώ καθόλου τις πλατείες, συμμετείχα και συμμετέχω ενεργά σε όλες αυτές τις διεργασίες, ωστόσο χρειάζεται ένα όραμα και οργάνωση αυτού του οράματος. Αν ο κόσμος δεν πιστέψει σε μια άλλη κοινωνική οργάνωση, ό,τι προσπάθειες και να κάνει θα είναι μάλλον αποτυχημένες ή δεν θα έχουν την προσδοκώμενη επιτυχία. Ο μόνος δρόμος είναι η λαϊκή αντίσταση, μέσα από δρόμους αποκλειστικά κοινοβουλευτικούς δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Και αυτός είναι ο ρόλος της αριστεράς.
Πώς κρίνετε τη συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ στην κυβέρνηση;
Η Δημοκρατική Αριστερά λειτουργεί, κατά μια έννοια, ως άλλοθι σε μια νεοφιλελεύθερη πολιτική, που θα γίνει ακόμα πιο βίαιη. Προσωπικά δεν εντάσσω τη ΔΗΜΑΡ στο χώρο της Αριστεράς, παρότι και εκεί υπάρχουν δυνάμεις που κινούνται σε μια ρεφορμιστική αριστερή κατεύθυνση. Η βασική της επιδίωξη είναι να ενσωματωθεί πλήρως στο σύστημα αστικής κυριαρχίας και διακυβέρνησης.
Ο Φώτης Κουβέλης στη συνάντησή του με τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη κ. Δένδια δήλωσε την αντίθεσή του στους αυτόκλητους υπερασπιστές των πολιτών από εξωθεσμικά πρόσωπα και τους αυτόκλητους υπερασπιστές αλλοδαπών, παραλληλίζοντας έτσι τη Χρυσή Αυγή με το αντιρατσιστικό κίνημα.
Πρόκειται για απαράδεκτη δήλωση. Ο κ. Κουβέλης βρίσκεται σε πολύ δύσκολη και αμήχανη θέση με τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση και προφανώς πρόκειται για διατυπώσεις καλής συμπεριφοράς προς την άλλη πλευρά, προς το σύστημα αστικής κυριαρχίας.
Πώς κρίνετε τα αποτελέσματα των εκλογών για την αριστερά;
Αντιφατικά. Κατά τη γνώμη μου, η γενική εικόνα δεν είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντική, παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ πενταπλασίασε τα ποσοστά του. Η πτώση του ΚΚΕ, που οφείλεται στην τακτική που ακολούθησε όλα αυτά τα χρόνια, και το πολύ χαμηλό ποσοστό της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, που εξηγείται από τη δυναμική που είχε ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η αντιφατικότητα του ΣΥΡΙΖΑ δεν αφήνουν θετική εικόνα για το εκλογικό αποτέλεσμα.
Να τα δούμε ένα ένα; Τι εννοείτε αναφερόμενος στην αντιφατικότητα του ΣΥΡΙΖΑ;
Κατ’ αρχάς να ξεκαθαρίσω ότι, κατά τη γνώμη μου, κανείς δεν μπορεί να θεωρήσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα νέο ΠΑΣΟΚ. Ωστόσο, έχει διάφορες παλινωδίες. Από τη μια υπάρχουν δυνάμεις κομμουνιστικής αναφοράς, οι οποίες αφήνουν ελπίδες και δυνατότητες για περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση αυτού του χώρου. Από την άλλη, υπάρχουν και δυνάμεις καθαρά ρεφορμιστικές, ακόμα και δυνάμεις του αστικού εκσυγχρονισμού, που υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να έχουν και το πάνω χέρι. Όμως, το συνολικό ποσοστό των ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται στα αριστερά του πολιτικού συστήματος, είναι αυξημένο και αυτό δίνει ελπίδες. Το αρνητικό είναι ότι δεν δένεται με ένα αντίστοιχο μαζικό, λαϊκό κίνημα. Το λαϊκό κίνημα είναι αμήχανο και βρίσκεται σε καταστολή. Πιστεύω ότι τα αποτελέσματα των εκλογών συντελούν σε αυτό. Πολύς κόσμος ταύτισε το αγωνιστικό του μέλλον με τις κοινοβουλευτικές εκλογές. Προσδιορίστηκε αποκλειστικά από αυτές. Σε αυτό έχει ευθύνη ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και το ΚΚΕ. Η αριστερά δεν προετοίμασε και δεν προετοιμάζει το εργατικό κίνημα για αυτό που έρχεται, και δεν εννοώ μόνο τα δεινά και την καταστροφή που μας απειλεί με την πολιτική των μνημονίων, αλλά και για αυτό που θα μπορούσε ο ελληνικός λαός να πετύχει, δηλαδή μια άλλη κοινωνία, μια άλλη κοινωνική προοπτική, έναν άλλο τρόπο ανάπτυξης της χώρας. Αυτό που θα μπορούσε να πει κανείς σοσιαλισμό με κομμουνιστική προοπτική.
Η Αλέκα Παπαρήγα χαρακτήρισε το εκλογικό αποτέλεσμα του ΚΚΕ «προσωρινή ήττα». Πιστεύετε ότι πρόκειται για συγκυριακό αποτέλεσμα;
Η πτώση του ΚΚΕ -και λυπάμαι που το λέω, γιατί προέρχομαι από αυτό το χώρο- είναι προϊόν μιας βαθιάς κρίσης, ο βασικός άξονας της οποίας είναι η ταύτιση του ΚΚΕ με τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού και η προβολή αυτών των καθεστώτων σαν όραμα για το σήμερα και το αύριο. Ένας δεύτερος βασικός λόγος είναι ένας βαθύς γραφειοκρατικός σεχταρισμός, που οδήγησε το ΚΚΕ να πορεύεται μόνο του. Κανείς βεβαίως δεν μπορεί να μηδενίσει την προσφορά του κόμματος, αλλά η κρίση της ηγεσίας του είναι καταφανής. Νομίζω ότι η πτώση δεν είναι συγκυριακή και φοβάμαι ότι, αν δεν υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές στην τακτική του ΚΚΕ, η κρίση του θα είναι μόνιμη και δυστυχώς πολύ αρνητική για την εργατική τάξη. Φυσικά, αυτή η προσπάθεια που κάνει με την πρόταση νόμου είναι σε θετική κατεύθυνση. Και νομίζω ότι είναι μια πρόκληση προς τον ΣΥΡΙΖΑ το πώς θα τη διαχειριστεί.
Αναφερθήκατε στα χαμηλά ποσοστά της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Γιατί πιστεύετε ότι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν κατάφερε να καταγράψει υψηλά ποσοστά, παρά την εκλογική άνοδο της αριστεράς;
Το πρόβλημα με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι ότι παρ’ όλες τις καλές προθέσεις -και δεν σου κρύβω ότι συμπαθώ ιδιαιτέρως αυτό το χώρο και κατά μία έννοια εντάσσομαι σε αυτόν- έχει την ίδια παιδική αρρώστια του σεχταρισμού, που έχει η αριστερά τα τελευταία χρόνια. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ θα μπορούσε πριν από τις εκλογές να κάνει κινήσεις ριζοσπαστικού ενωτισμού με διάφορους πολιτικούς χώρους, που κινούνται στον ίδιο πλαίσιο με αυτή και να δείξει μια δυναμική στη συγκρότηση ενός ριζοσπαστικού αντικαπιταλιστικού μετώπου, ώστε να έχει έτσι καλύτερη τύχη στις εκλογές.
Τι δυνατότητες διανοίγονται για την αριστερά σε αυτή τη συγκυρία;
Οι δυνατότητες είναι πολλές. Πρώτον γιατί, όπως φαίνεται, η κυβέρνηση, παρ’ όλες τις διάφορες ρητορικές υποσχέσεις για επαναδιαπραγμάτευση, ανακούφιση των κατώτερων οικονομικών στρωμάτων, θα ακολουθήσει την ίδια ακριβώς βάρβαρη πολιτική που ακολουθείται την τελευταία διετία. Επομένως, ο ελληνικός λαός θα υποφέρει ακόμα περισσότερο. Άρα δυνάμει ο λαός θα μπορούσε να αντισταθεί σε αυτή τη λαίλαπα, αρκεί να υπάρχει η κατάλληλη οργάνωση, πολιτική και ιδεολογική καθοδήγηση. Αυτός είναι ο ρόλος της αριστεράς: η κοινή δράση στους αγώνες και τις διεκδικήσεις, η προετοιμασία του λαού για αυτά που έρχονται και η συγκρότηση μιας ενωτικής πολιτικής, στη βάση των πραγματικών αιτημάτων του ελληνικού λαού. Ανοίγονται δρόμοι στην αριστερά, αρκεί να μην εμπλακεί στη λογική του κυβερνητισμού, που διαφαίνεται καθαρά τουλάχιστον στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, να μην εμπλακεί σε μια λογική διαμόρφωσης ενός κόμματος με καθαρά αρχηγικά χαρακτηριστικά, παρόλο που ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας νέος ταλαντούχος άνθρωπος, ώστε να μπορέσει η αριστερά να παίξει τον πρωτοποριακό της ρόλο στο μαζικό κίνημα.
Ο Κώστας Δουζίνας, σε συνέντευξή του στην «Εποχή», είχε αναφέρει ότι η αριστερά πρέπει να διαφυλάξει την κουλτούρα της και την ηθική της.
Σε αυτό συμφωνώ απολύτως. Δυστυχώς, η εξαγοράσιμη αριστερά είναι πάντοτε μια εκδοχή της αριστεράς. Αυτό δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνάμε. Και παραδείγματα έχουμε πολύ πρόσφατα, ακόμα και σημερινά. Η αριστερά δεν πρέπει μόνο να προφυλάξει την κουλτούρα της, αλλά να την οργανώσει και να τη συγκροτήσει. Δεν μπορεί να προφυλάξει μια κουλτούρα που έρχεται από τα πάνω και έχει ειδυλλιακά στοιχεία. Πρέπει να οργανώσει και να συγκροτήσει μια επαναστατική κουλτούρα σε όλα τα επίπεδα: από το επίπεδο της εργασίας μέχρι το επίπεδο της υψηλής διανόησης και της τέχνης. Και, φυσικά, να περιφρουρήσει και να συγκροτήσει την αγωνιστική επαναστατική ηθική της.
Είχατε γράψει πριν ένα χρόνο σε ένα άρθρο σας ότι «ο κομμουνισμός δεν είναι μόνο αντικειμενικά δυνατός, αλλά και αναγκαίος». Να το δούμε λίγο αυτό;
Με βάση τη μαρξική ανάλυση μέσω της κριτικής της αστικής κοινωνίας που άσκησε ο Μαρξ, διαμορφώνεται και η αντικειμενική δυνατότητα του κομμουνισμού. Το αναγκαίος έχει το ηθικό πολιτικό στοιχείο, κατά τη γνώμη μου. Δηλαδή ο κομμουνισμός δεν είναι κάτι το οποίο θα έρθει αντικειμενικά, μια δυνατότητα που θα γίνει πραγματικότητα επειδή οι νόμοι της εξέλιξης το απαιτούν. Διότι οι τάσεις της κοινωνίας μπορεί να οδηγήσουν στο σοσιαλισμό ή στη βαρβαρότητα. Ο κομμουνισμός είναι αναγκαίος και επομένως αυτή η δυνατότητα, για να γίνει πραγματικότητα, απαιτεί τις ηθικές, πολιτικές συνενώσεις όλων εκείνων που πιστεύουν στον κομμουνισμό -και που θεωρώ ότι συνεχώς θα αυξάνονται. Επομένως, ο κομμουνισμός πέρα από μια αντικειμενική δυνατότητα, είναι και μια ηθική αναγκαιότητα.
Reblogged this on ΤΟ ΠΙΤΣΙΡΙΚΙ.