Πολιτική πρωτοσέλιδο 

Brexit: Πώς η Αριστερά άφησε το πεδίο ελεύθερο στους αντιπάλους της

mediaoasis 0 Comment

Τι θα σήμαινε ένα αριστερό Brexit

Richard Tuck

Λόγω της πολύ μεγάλης έκτασης του άρθρου «The Left Case for Brexit»  του Αμερικανού πανεπιστημιακού και συγγραφέα Richard Tuck, παραλείψαμε ορισμένες ενότητες και παραθέτουμε μια περίληψη των κύριων σημείων του. (Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Dissent στις αρχές Ιουνίου, πριν από τη δολοφονία της Τζο Κοξ.)

Μετάφραση, επιμέλεια: Βάλια Παπαδοπούλου για το mao.gr

Περίληψη: Ο R. Tuck υποστηρίζει ότι η βρετανική Αριστερά, που στην πλειονότητά της έχει ταχθεί υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ, διαπράττει ένα βαρύ σφάλμα, σαν αυτό που ίσως έχει ήδη διαπράξει η Αριστερά στην Ελλάδα. Αν και αναγνωρίζει τον δυναμισμό του Γ. Βαρουφάκη, επικρίνει δριμύτατα τη «φαντασίωσή» του ότι η Ευρώπη μπορεί να αλλάξει από τα μέσα και από τα πάνω.

Υποστηρίζει ότι το βρετανικό Κοινοβούλιο αποτελεί μια εξαίρεση σε σχέση με τα συντάγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών τα οποία αποβλέπουν στη ματαίωση κάθε ουσιαστικής αλλαγής και υπενθυμίζει ότι η Αριστερά μπορούσε κάποτε να αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα για την προώθηση φιλολαϊκών ρυθμίσεων (π.χ. το Εθνικό Σύστημα Υγείας), κάτι που θα ήταν αδύνατο να συντελεστεί αν η Βρετανία ήταν τότε στην ΕΕ.

Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στη συνθήκη ΤΤΙΡ υποστηρίζοντας ότι οι λόγοι για τους οποίους η βρετανική Αριστερά αντιτίθεται σε αυτή τη συμφωνία είναι οι ίδιοι για τους οποίους θα έπρεπε να απορρίψει την παραμονή της χώρας στην ΕΕ.

feeling lonely

Στο ερώτημα αν η Βρετανία πρέπει να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η βρετανική αριστερά έχει σχεδόν ομόφωνα υποστηρίξει την «Παραμονή» (Remain). Αυτή η επιλογή φαίνεται ιδιαίτερα ελκυστική καθώς οι δεξιοί υπερασπιστές του « Όχι» κυμαίνονται από τους καθαρόαιμους ρατσιστές που ανησυχούν για την πρόσφατη αύξηση της μετανάστευσης, μέχρι τους ρομαντικούς θιασώτες μιας ελεύθερης παγκόσμιας αγοράς. Για εύλογους πολιτισμικούς και πολιτικούς λόγους, η Αριστερά δεν θέλησε να ταυτιστεί με αυτό το τσούρμο.

Υποστηρίζοντας όμως την «Παραμονή», η Αριστερά κάνει ένα σοβαρό λάθος που μπορεί να τη χαντακώσει μελλοντικά, είτε η Βρετανία μείνει εντός ή εκτός της ΕΕ. Αρκετά μπορεί κανείς να προσάψει στους αριστερούς υποστηρικτές του «Ναι», όμως εδώ θα επικεντρωθώ σε τρία σημεία.

Πρώτον, είναι η ιδέα που προσβεύει ο δυναμικός πρώην υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης ότι σήμερα η αριστερή πολιτική μπορεί να προωθηθεί μόνο μέσω συντονισμένης δράσης μέσα στην ΕΕ. Όπως θα εξηγήσω, πρόκειται για μια φαντασίωση και όταν η βρετανική Αριστερά εμμένει σ’ αυτή τη φαντασίωση πιθανόν υπονομεύει σοβαρά τον εαυτό της – όπως η ελληνική Αριστερά ίσως ήδη να έχει κάνει.

Δεύτερον, είναι ο ισχυρισμός ότι το Brexit θα επιταχύνει τη διάσπαση του Ηνωμένου Βασίλειου και κατά συνέπεια (για πάγιους λόγους εκλογικής δημογραφίας) θα βαρύνει ανεπανόρθωτα τους Εργατικούς ως κυβερνητικό κόμμα. Προσωπικά, υποστηρίζω ότι ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει: το Brexit ίσως είναι η μόνη λύση που εγγυάται τη συνοχή της Βρετανίας και προσφέρει στους Εργατικούς μια ευκαιρία ανοικοδόμησης σε εθνική βάση.

Τρίτον, είναι η άποψη, που φαίνεται σε μεγάλο βαθμό να καθορίζει τα αριστερά επιχειρήματα υπέρ της παραμονής, ότι η ΕΕ είναι ριζικά διαφορετική από τις πολυεθνικές εμπορικές συμφωνίες (με πιο πρόσφατες την ΤΤΙΡ και την ΤΡΡ) οι οποίες αναδιαμορφώνουν την παγκόσμια οικονομική τάξη. Ενώ πολλοί αριστεροί έχουν σαφή και επεξεργασμένα επιχειρήματα ενάντια σ’ αυτές τις «συνεργασίες», ωστόσο υποστηρίζουν ανεπιφύλακτα την ΕΕ παρόλο που αυτή παρουσιάζει τα ίδια αρνητικά και ακόμα περισσότερα.

ClSfGc7WgAA_rYM

Ως συνέπεια αυτών των σφαλμάτων, η βρετανική αριστερά κινδυνεύει να αχρηστεύει τον μοναδικό θεσμό τον οποίο, ιστορικά, ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσει με αποτελεσματικότητα, δηλαδή το δημοκρατικό κράτος, και να το αντικασταστήσει με μια ετοιμοπαράδοτη θεσμική τάξη, κομμένη και ραμμένη για τα συμφέροντα του παγκόσμιου καπιταλισμού και των μεγάλων επιχειρήσεων. Καθώς η δικαιοδοσία της ΕΕ επεκτείνεται, περιορίζει συστηματικά τις καθιερωμένες αριστερές πολιτικές όπως είναι η ενίσχυση του κρατικού τομέα και οι εθνικοποιήσεις. Στον σύγχρονο κόσμο, οι θεσμικές δομές που κατά κανόνα βρίσκονται έξω από τον έλεγχου των πολιτών τείνουν σχεδόν πάντα να ματαιώνουν εκείνες τις ριζοσπαστικές πολιτικές στις οποίες παραδοσιακά πίστευε η Αριστερά.

Το κύριο στην ΕΕ, το οποίο η βρετανική κυρίαρχη τάξη προσπερνά, είναι ότι δημιουργεί ένα γραπτό σύνταγμα και δομές επικουρικής δικαιοδοσίας είναι εξαιρετικά δύσκολο να μεταβληθούν. Ούτε οι Βρετανοί πολιτικοί ούτε οι Βρετανοί ψηφοφόροι έχουν συνηθίσει κάτι τέτοιο, μια που ποτέ στη Βρετανία δεν ίσχυε αυτό, και έτσι αντιμετωπίζουν το δημοψήφισμα σαν να ήταν μια εκλογική εκστρατεία εθνικών εκλογών με βραχυπρόθεσμες νίκες που ενδέχεται σε λίγα χρόνια να αντιστραφούν και όχι σαν κάτι με τις μακροπόθεσμες συνέπειες όπως συνέβη με την ψηφοφορία του 1788 για το αμερικανικό Σύνταγμα.

Η φαντασίωση του Βαρουφάκη

Ο Γιάννης Βαρουφάκης είναι από τους πιο σημαντικούς αριστερούς πολιτικούς στην Ευρώπη. Καθώς γνώρισε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις της από τα μέσα, μπορεί να μιλά με εγκυρότητα για το χαρακτήρα του ευρω-ενωσιακού σχεδίου. […] Είναι επίσης σημαντικός επειδή, πέραν της από πρώτο χέρι εμπειρίας του για τα όρια της ΕΕ, ο ίδιος πιστεύει ότι η ΕΕ μπορεί να μετασχηματιστεί. Επιπλέον, πιστεύει ότι, μέσα από τους θεσμούς της ΕΕ, μπορεί να αναγεννηθεί μια πανευρωπαϊκή Αριστερά – και την ίδια ελπίδα τρέφουν πολλά φιλοευρωπαϊκά στελέχη του Εργατικού Κόμματος.

Όμως η βρετανική Αριστερά θα έκανε ένα βαρύ σφάλμα αν ενστερνιζόταν στην πίστη του Βαρουφάκη στο ευρωπαϊκό σχέδιο. Για να το καταλάβουμε, θα πρέπει να ανατρέξουμε στον θεωρητικό με τον οποίο ο ίδιος ο Βαρουφάκης εξακολουθεί να ταυτίζεται: τον ιδρυτικό πατέρα της ευρωπαϊκής Αριστεράς, τον Καρλ Μαρξ.

Μια από τις πιο εντυπωσιακές συλλήψεις του Μαρξ ήταν η παρατήρηση ότι τα διάφορα συντάγματα των γαλλικών δημοκρατιών, όπως και οι μιμήσεις τους σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, ήταν σκόπιμα σχεδιασμένα ώστε να ανακόψουν την πορεία προς τη γνήσια δημοκρατία. Αν και η Γαλλική Επανάσταση είχε εισαγάγει την καθολική ψηφοφορία, η σημασία της αμέσως υπονομεύθηκε από τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και από συνταγματικές δομές που απέκλειαν εκείνο το είδος του κοινωνικού μετασχηματισμού το οποίο επιδίωκαν οι ριζοσπάστες επαναστάτες.

Ο Μαρξ το τονίζει επανειλημμένα στα κείμενά του της δεκαετίας του 1840 ενώ η παλινόρθωση των συνταγματικών τάξεων στην Ευρώπη επιβεβαιώνει την ορθότητα του συλλογισμού του. Αντίστοιχα, ο Μαρξ διαισθανόταν ότι μόνο μια συνολική επανάσταση θα ήταν σε θέση να ανατρέψει τα «αστικά» φιλελεύθερα οικονομικά και πολιτικά συντάγματα που εμπόδιζαν την ουσιαστική κοινωνική αλλαγή.

Όμως ο Μαρξ, και ακόμα περισσότερο ο Ένγκελς, πίστευε ότι η Αγγλία ήταν διαφορετική. Το βρετανικό Κοινοβούλιο δεν έχει εκείνα τα συνταγματικά βαρίδια που συναντάμε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Εδώ το Κοινοβούλιο θεωρείται «παντοδύναμα» ενώ η Βουλή των Λόρδων και η μοναρχία είναι σε μεγάλο βαθμό δευτερεύοντα. Ο Μαρξ και ο Ένγελς είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι από τη στιγμή που η αγγλική εργατική τάξη κατακτούσε το καθολικό δικαίωμα ψήφου, θα ήταν σε θέση να αξιοποιήσει το Κοινοβούλιο για να πετύχει, με ειρηνικό τρόπο, τους πολιτικούς και οικονομικούς στόχους της. 

Brexit-11-650

Αυτό το είχαν καταλάβει τα πρώτα μέλη του Εργατικού Κόμματος στην Αγγλία (που ήταν πιο μαρξιστές από ό,τι οι διάδοχοί τους ήταν πρόθυμοι να παραδεχτούν)και που πίστευαν ότι μια οργανωμένη εργατική τάξη, που θα χρησιμοποιούσε ως όχημα τους εκπροσώπους της στο Κοινοβούλιο, θα μπορούσε να εισαγάγει ριζικές οικονομικές και πολιτικές αλλαγές. Και σε σύγκριση με τη ζωή της εργατικής τάξης τον 19ο αιώνα, η ζωή των εργαζομένων μετά την άνοδο των Εργατικών δικαίωσε αυτή την πεποιθηση.

Μάλιστα, το μεγαλύτερο επίτευγμα του Εργατικού Κόμματος, το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) θα ήταν αδύνατο σε μια χώρα με ισχυρά συνταγματικά εμπόδια στη νομοθεσία του, μια που κάτι τέτοιο προϋπέθετε την απαλλοτρίωση ιδιωτικής περιουσίας σε μεγάλη κλίμακα για τη δημιουργία δημόσιων νοσοκομείων. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που τόσες λίγες χώρες έχουν υιοθετήσει το μοντέλο του ΝΗS: στις περισσότερες χώρες κάτι τέτοιο θα ήταν παράνομο, ακριβώς όπως παρόμοιες προτάσεις θα ήταν παράνομες στη σημερινή Ευρώπη.

Ωστόσο, στη δεκαετία του 1980, κάποιοι πολιτικοί των Εργατικών άρχισα να αναζητούν το καταφύγιο των θεσμικών δομών ευρωπαϊκού στυλ. Η πιο σημαντική από αυτές τις δομές ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση που λειτουργεί σαν ένα σύνολο αναχωμάτων στην εσωτερική πολιτική των κρατών-μελών ακριβώς όπως συνέβαινε με τα αστικά συντάγματα των μέσων του 19ου αιώνα.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η Αριστερά άρχισε να χάνει την πίστη της σε ένα σύστημα δίχως θεσμικούς περιορισμούς. Κυρίως ήταν αναστατωμένη από την εκλογική επιτυχία της Θάτσερ […] προτού φανεί καθαρά η κλίμακα των μεταρρυθμίσεων τις οποίες θα έφερνε. Μάλιστα, η διάσπαση του ίδιου του Εργατικού Κόμματος διευκόλυνε αυτές τις μεταρρυθμίσεις.

Η γενική στροφή σε μια συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα επίσης εξασθένησε τον αγώνα για ένα πανίσχυρο δημοκρατικό νομοθετικό σώμα, παρά το γεγονός ότι στη Βρετανία αυτό το σώμα συνυπήρχε μια μια αξιοσημείωτα ανεκτική και προοδευτική κοινωνική τάξη. Όποια όμως και αν ήταν η αιτία, το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι η βρετανική πολιτική άρχισε, για πρώτη φορά, να καθορίζεται από τις δεσμεύσεις απέναντι στην ΕΕ.

the-boss-of-lloyds-thinks-a-brexit-could-be-a-good-idea-for-britain

Ο συνέπειες για την Αριστερά -και για όλη τη χώρα- ήταν οδυνηρές. Ο ίδιες δομές οι οποίες, όπως υποσχόταν ο όγδοος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Ζακ Ντελόρ, θα λειτουργούσαν υπέρ των συμφερόντων της εργατικής τάξης αποδείχτηκε, με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008, ότι χρησιμοποιήθηκαν για να προωθήσουν μια σειρά νεοφιλεύθερων οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών που στάθηκαν ολέθριες για την εργατική τάξη της Ευρώπης.

Αφαλώς κάτι τέτοιο δεν θα εξέπληττε τον Μαρξ. Όπως είχε επισημάνει, ο στόχος των θεσμικών δομών σαν την ΕΕ είναι σχεδόν πάντα να κατοχυρώνει και να διαιωνίζει τις πολιτικές και κοινωνικές παραδοχές που ισχύουν τη στιγμή της δημιουργίας τους. Ως μαρξιστής και έχοντας προσωπική τραυματική εμπειρία από τις επαφές του με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ο Βαρουφάκης θα έπρεπε να το είχε καταλάβει καλύτερα από τον οποιοδήποτε. Όμως παρά την οξύτατη κριτική που άσκησε ο Βαρουφάκης στον τρόπο που η ΕΕ χειρίστηκε την ελληνική κρίση, ο ίδιος παρέμεινε πιστός στην ιδέα ότι η αριστερή πολιτική μπορεί να προωθηθεί μέσω των θεσμών της ΕΕ αρκεί να συντονιστούν κατάλληλα τα αριστερά κόμματα σε όλη την Ευρώπη.

Όμως η Ιστορία θα μας έλεγε ότι η ελπίδα αυτή είναι φρούδα. Ακόμα και αν τα αριστερά κόμματα της Ευρώπης καταφέρουν να διαμορφώσουν ένα κοινό πρόγραμμα, η ΕΕ δεν είναι μια πολιτική οντότητα που η θεώρησή της μπορεί να αλλάξει εξαιτίας της πίεσης του λαϊκού παράγοντα. Η πολιτική «από τα κάτω» είναι ό,τι ακριβώς η ΕΕ σχεδιάστηκε για να εμποδίσει. Όπως και οι ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες και τα ευρωπαϊκά δικαστήρια, οι θεσμοί της ΕΕ είναι κατά βάση τεχνοκρατικοί. Η «τεχνοκρατία» δεν είναι ένα ουδέτερο ή ορθολογικό σύστημα διακυβέρνησης όπως μερικοί καμώνονται ότι πιστεύουν. Αντίθετα, η τεχνοκρατία εκχωρεί τεράστια εξουσία σε επιλεγμένα όργανα που οι προκαταλήψεις τους είναι εκείνες της τάξης από την οποία προέρχονται τα μέλη τους.

Ο Βαρουφάκης πιστεύει ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να αλλάξει. Σ’ αυτό συμφωνούν πολλοί στο βρετανικό Εργατικό Κόμμα. Μόνο που αυτό το είδος της αριστερής στροφής στην ευρωπαϊκή πολιτική την οποία θέλουν να δουν ο Βαρουφάκης και οι άλλοι απλώς δεν είναι δυνατό να υπάρξει μέσα στις σημερινές δομές της ΕΕ: κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μια σαρωτική θεσμική αλλαγή που δεν προβλέπεται πουθενά στην ατζέντα. Χωρίς αυτήν, το Εργατικό Κόμμα στη Βρετανία, η Αριστερά στην Ευρώπη στηρίζεται αποκλειστικά σε μια διακήρυξη πίστης: στην πεποίθηση ότι η Αριστερά πρέπει να επικρατήσει, ακόμα και ενόψει ότων των φραγμών που η ΕΕ θέτσι στη λαϊκή κυριαρχία.

Η βρετανική κυρίαρχη τάξη στα τέλη του 20ού αιώνα απεμπόλησε το πιο πολύτιμο θεσμό που είχε κληρονομήσει, ένα θεσμό που η διατήρησή του ήταν η πιο προφανής επιταγή για τους προκατόχους της: ένα πανίσχυρο Κοινοβούλιο. Η ψήφος υπέρ του «ναι» θα καταστήσει αυτή την περιπτωσιακή απεμπόληση αμετάκληση και θα ματαιώσει κάθε ελπίδα για μια γνήσια αριστερή πολιτική στο Ηνωμένο Βασίλειο.

[…] Στη συνέχεια, ο Ρίτσαρντ Τακ εξετάζει το κατά πόσον το Βrexit θα ενισχύσει την αποσχιστική τάση στη Σκωτία.

ΕΕ και TTIP

Ένα από τα παράδοξα της στάσης των Βρετανών αριστερών υπέρ της παραμονής στην ΕΕ, αναδύεται όταν καλούνται να κρίνουν έναν πολύ παρόμοιο θεσμό με μια διαφορετική σύνθεση των μελών του και τότε αρνούνται κατηγορηματικά να τον στηρίξουν. Πολλοί αριστεροί σήμερα αντιτίθενται τόσο στη Διατλαντική Συνεργασία (ΤΡΡ) όσο και στη Διατλαντική Συνεργασία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ). Η άρνησή τους υπαγορεύεται εν μέρει από οικονομικούς λόγους.

Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος της αντίθεσής τους βασίζεται στα πολιτικά συνεπαγόμενα αυτών των θεσμών και ιδίως στις κανονιστικές δομές τις οποίες επιβάλλουν στα μεμονωμένα κράτη. Όπως έχει τονιστεί, αυτές οι συνθήκες δεν είναι παλιομοδίτικες εμπορικές συμφωνίες για τη μείωση των δασμών. Αντίθετα, οι συνθήκες αυτές επιχειρούν να κατασκευάσυν συντονισμένες κανονιστικές δομές σε πολλούς τομείς: από τα εργατικά δικαιώματα μέχρι την αναπτυξιακή πολιτική και τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις.

Οι προβλέψεις τους σαφώς παρεμβαίνουν σε τομείς της εσωτερικής πολιτικής που μέχρι χθες υποτίθεται ότι ήταν υπόθεση των εθνικών κυβερνήσεων. Επιπλέον, οι συνθήκες αυτές δημιουργούν μηχανισμούς για τη λεγόμενη Διευθέτηση Διαφορών μεταξύ Επενδυτή και Κράτους (ISDS, Investor-State Dispute Settlement) το οποίο μεταφράζεται στην ίδρυση υπερεθνικών δικαστηρίων που θα λειτουργούν βάσει χαλαρών αρχών και δεν θα υπόκεινται σε κανέναν δευτεροβάθμιο έλεγχο.

Oι νεοφιλελεύθεροι θιασώτες του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, με καθοδηγητή τον πρόεδρο Ομπάμα, τονίζουν ότι οι συνθήκες αυτές κατοχυρώνουν τα εργατικά δικαιώματα και την ισότητα των δύο φύλων και υπονοοούν ότι οι υπόλοιπες ρυθμίσεις είναι απαραίτητες για να εμποδίσουν τα κράτη να περιορίσουν το ελεύθερο εμπόριο μέσω της χειραγώγησης της εργατικής νομοθεσίας και των κανονισμών υγείας και ασφάλειας. Όμως το βασικό είναι ότι αυτή η υπερεθνική παρέμβαση υπέρ προοδευτικών ζητημάτων συνυπάρχει με την παρέμβαση υπέρ του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού – και δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε ποιος τύπος παρέμβασης θα έχει (και είναι σχεδιασμένος για να έχει) την πιο μόνιμη επίδραση.

Όλα όσα προανέφερα είναι κοινός τόπος στις συζητήσεις για την Αριστερά σε όλη την Ευρώπη. Όμως πολλοί Βρετανοί αριστεροί δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτά τα ζητήματα ισχύουν και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΕ αντιλαμβάνεται ότι τόσο αυτό το είδος της συνύπαρξης των προοδευτικών και αντιδραστικών παρεμβάσεων καθώς και το συμπέρασμα ότι σήμερα η ελευθερία του εμπορίου απαιτεί μια υπερεθνική δομή με την εξουσία να παρεμβαίνει στην εσωτερική πολιτική των κρατών-μελών.

Όπως υποστηρίζεται, επειδή υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόπου με τους οποίους μπορούν να τεθούν ρυθμιστικά εμπόδια για τον περιορισμό του εμπορίου, η ρύθμιση πρέπει να ασκείται σε υπερεθνικό επίπεδο. Και όπως θα συμβαίνει με την ΙΤΤΡ, σην πράξη η ΕΕ υποτάσσει το ενδιαφέρον της για τα εργατικά δικαιώματα στο ενδιαφέρον της να διατηρήσει την ελευθερία των επιχειρήσεων να εγκαθίστανται σε εκείνες τις χώρες της ΕΕ με την ελάχιστη προστασία των εργατικών δικαιωμάτων.

Αυτό επιβεβαιώνεται με μία και μόνο ματιά στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίoυ που αφορούν διακρατικές εργατικές διαφορές εντός της ΕΕ. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων, οι αποφάσεις αυτές επιβεβαιώνουν «μια ιεραρχία κανονισμών με την ελευθερία της αγοράς στο ανώτερο επίπεδο και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις να βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα».

Κανονικά η Δεξιά θα έπρεπε να χειροκροτεί αυτή τη δομή και η Αριστερά να είναι εχθρική – και αυτό το παράδοξο βρίσκεται στην καρδιά του τρέχοντος βρετανικού επιχειρήματος σχετικά με την παραμονή της χώρας στην ΕΕ. Το ελεύθερο εμπόριο ποτέ δεν είναι ένα ανόθευτο προϊόν: το καθετί εξαρτάται από τον πολιτικό συσχετισμό των δυνάμεων μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, κάτι που η ευρωπαϊκή αριστερά συνήθως το καταλάβαινε και το οποίο η αναγεννημένη αμερικανική αριστερά αρχίζει να το επανανακαλύπτει.

Η ανησυχία για την ΤΤΙΡ στη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη είναι βάσιμη, όμως δεν έχει νόημα να ανθίσταται κανείς σε αυτή τη συνθήκη και ταυτόχρονα να παραμένει εντός της ΕΕ…

Συμπέρασμα

Δύσκολο να αποφύγουμε το συμπέρασμα ότι φυσιολογικά η θέση της Αριστεράς θα έπρεπε να είναι ενάντια στην ΕΕ. Γιατί όμως δεν συμβαίνει αυτό; Νομίζω ότι ο πιο ισχυρός λόγος είναι η πολιτισμική και πολιτική απέχθεια προς τους θιασώτες του Brexit, και ιδίως η στάση τους απέναντι στο μεταναστευτικό, καθώς και ο φόβος του τι θα συμβεί αν το  Brexit επικρατήσει. Όμως αυτό ο φόβος αυτο-ενισχύεται.

Η αριστερά φοβάται επειδή επέλεξε να παραδώσει το πεδίο της αναμέτρησης στους αντιπάλους της και όχι επειδή υπάρχει κατ’  ανάγκη ένα ρήγμα ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά ως προς την ΕΕ. Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: γιατί δεν υπάρχει ένας Βρετανός Μπέρνι Σάντερς; Ο Σάντερς έδειξε ότι η αριστερή πολιτική μπορεί να κερδίσει την ψήφο της αποξενωμένης εργατικής τάξης, ιδίως όσον αφορά το παγκόσμιο εμπόριο, και ότι δεν χρειάζεται να χαρίσει αυτή την τάξη στη ριζοσπαστική δεξιά.

Όμως η βρετανική Αριστερά δεν μπορεί να κάνει αυτή την κίνηση παρά την κραυγαλέα ρητορική της. Και ο λόγος που δεν μπορεί να το κάνει ότι η δυνατότητά της να προτείνει μια γνήσια αριστερή πολιτική υπονομεύεται σοβαρά από την ΕΕ.

Πολλοί από τους βρετανούς αριστερούς φίλους μου θα απαντούσαν αμυντικά σ᾽αυτά τα ερωτήματα: δεν μπορεί να γίνει τίποτα για ν᾽αλλάξει αυτή η κατάσταση, οι δυνάμεις της παγκοσμιοποίης είναι πολύ ισχυρές, η πολιτική κουλτούρα της Βρετανίας είναι  πολύ συντηρητική.

Η παραμονή στην ΕΕ προσφέρει ένα καταφύγιο, παρά την κατοχυρωμένη έλλειψη δημοκρατίας και τη φιλοκαπιταλιστικό της προσανατολισμό. Όμως αυτό σημαίνει ορθολογικοποίηση της ήττας. Υπήρξαν περιπτώσεις, όχι στο πολύ μακρινό παρελθόν, που η Αριστερά στη Βρετανία μπορούσε να αυτοκαθοριστεί με επιτυχία, όμως μιλάμε για εποχές που η Αριστερά κατανοούσε τη φύση των βρετανικών πολιτικών δομών και μπορούσε να τις αξιοποιήσει. Η έλλειψη πολιτικών επιλογών, την οποία σήμερα ιδιαπιστώνουν  είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων αποφάσεων και πάνω απ᾽ όλα της απόφασης ένταξης στην ΕΕ.

Δεν βλέπω το λόγο γιατί η ακύρωση αυτής της απόφασης δεν μπορεί να ανοίξει ξανά νέες δυνατότητες για την Αριστερά στη Βρετανία.

Απάντηση