Τα εφηβικά όνειρα πεθαίνουν δύσκολα
(Η σημαδιακή φωτογραφία των αστυνομικών να σημαδεύουν τους διαδηλωτές είναι του Κώστα Τσιρώνη και αποτέλεσε αιτία να απολυθεί από τον Ελεύθερο Τύπο)
Στον Δεκέμβρη ταιριάζουν οι στίχοι του Αγγελάκα «εδώ δεν πιάνουν οι κατάρες, δεν πιάνουν οι ευχές».
Οι αμήχανες απόπειρες προσεταιρισμού και οικειοποίησης, τα μεγάλα λόγια, οι υποκριτικές κολακείες και τα ευχολόγια μπορεί να είναι το ίδιο απωθητικά με τη χολή που έριξαν όσοι έσπευσαν να χαρακτηρίσουν ένα ολόκληρο κίνημα σχεδόν έργο προβοκατόρων και αντιδραστική εξέλιξη.
του Δημήτρη Τζιαντζή
Σε κάθε επέτειο διαβάζουμε για το «φάντασμα ενός Δεκέμβρη» όπως θα θέλαμε να είναι, με την κάθε πλευρά να επιχειρεί να κόψει και να ράψει το κίνημα στα μέτρα της. Μήπως αυτό αποτελεί απόδειξη ότι ο Δεκέμβρης όπως τον θυμόμαστε δεν αρκεί;
Έχουν περάσει μόλις τέσσερα χρόνια από τη νύχτα που στη διασταύρωση των οδών Τζαβέλα και Μεσολογγίου στα Εξάρχεια, ο 15χρονος Αλέξης Γρηγορόπουλος έπεσε νεκρός από τις σφαίρες Ειδικού Φρουρού, πυροδοτώντας ένα πρωτοφανές αυθόρμητο αντισυστημικό ξέσπασμα οργής στην ελληνική νεολαία. Η κοινωνική έκρηξη κράτησε 15 μέρες και τρόμαξε ολόκληρη την Ευρώπη.
Κι όμως, αυτά τα τέσσερα χρόνια μοιάζουν ήδη τόσο μακρινά, ίσως πιο μακρινά σε κάποια ζητήματα και από τα σχεδόν 40 χρόνια που μας χωρίζουν από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Μέσα σε μια τετραετία οι περισσότερες δημοκρατικές κατακτήσεις και τα δικαιώματα που θεωρούσαμε δεδομένα αποτελούν παρελθόν. Όλα αυτά που το κίνημα του Δεκέμβρη, με όλες τις αντιφάσεις του, αγωνίστηκε να ματαιώσει, έγιναν πραγματικότητα.
Η γενιά της εργασιακής περιπλάνησης, των απασχολήσιμων των,600 και των 700 ευρώ έγινε με φαστ τρακ διαδικασίες γενιά της άεργης γυροβολιάς. Ατέλειωτα διαστήματα ανεργίας, διακοπτόμενα από σύντομα διαλείμματα κακοπληρωμένης εργασίας. Σε αυτό το διάστημα η εργασία έγινε ωφέλεια και οι εργαζόμενοι …ωφελούμενοι.
Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο Δεκέμβρης ήταν ένα προ-κρισιακό φαινόμενο, με τη λογική ότι τα ωστικά κύματα της χρηματοπιστωτικής κρίσης που άρχισε με τη χρεωκοπία της Λίμαν Μπράδερς δεν είχαν ακόμα φτάσει στην Ελλάδα, ενώ η κυβέρνηση διαβεβαίωνε ότι η χώρα είναι ένα ασφαλές και απάνεμο ευρωπαϊκό λιμάνι.
Εντούτοις, οι κλυδωνισμοί είχαν αρχίσει να γίνονται αισθητοί, ιδίως στους χώρους της εργασίας και της παιδείας. Το 2008 η ανεργία στους νέους 15-24 ετών ήταν από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, με ποσοστό 15,2% – ένα νούμερο που φαίνεται ειδυλλιακό σε σύγκριση με τα τερατώδη σημερινά ποσοστά. Ωστόσο και τότε η νεανική εργασία ήταν επισφαλής και κακοπληρωμένη (βλ. προγράμματα σταζ) ενώ η λέξη καραμέλα ήταν η «ανασφάλεια».
Σήμερα τη θέση της ανασφάλειας έχει πάρει η απελπισία, η παντελής έλλειψη διεξόδου καθώς η καταγεγραμμένη ανεργία στους νέους έχει ξεπεράσει το 50% και οδεύει ολοταχώς προς το 60%.
Ο Δεκέμβρης του 2008 δεν ήταν επαναστατική κατάσταση, η οποία, σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό, έρχεται όταν οι από πάνω δεν μπορούν να κυβερνήσουν με τον παλιό τρόπο και οι από κάτω δεν θέλουν να τους κυβερνούν με τον ίδιο τρόπο. Δεν ήταν τυπική λαϊκή εξέγερση, αλλά ένα αυθόρμητο, μαζικό και ορμητικό ξέσπασμα της νεολαίας, μια κοινωνική έκρηξη που αιφνιδίασε το σύστημα αλλά και το σύνολο της Αριστεράς και του αντιεξουσιαστικού χώρου. Κυρίως έδειξε ότι αυτό που εύκολα και βολικά χαρακτηρίζεται «σιωπηρή (νεανική) πλειοψηφία» δεν μένει σιωπηρό και αμέτοχο για πάντα.
Ο Δεκέμβρης έσπειρε πολλούς σπόρους. Αρχικά εντέχνως γιγαντώθηκαν τα φοβικά και συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας, καθώς τα ΜΜΕ έδειχναν συνεχώς εικόνες με πυρπολημένα και λεηλατημένα καταστήματα του κέντρου και εμπόρους και υπαλλήλους που θρηνούσαν γιατί θα έμεναν χωρίς δουλειά. Το γεγονός ότι ήδη τα εμπορικά καταστήματα του κέντρου και των συνοικιών στέναζαν καθώς τα μολ και τα γερμανικών συμφερόντων πολυκαταστήματα απορροφούσαν την πελατεία τους, περνούσε σκόπιμα σε δεύτερη μοίρα. Ελάχιστοι αναφέρουν το γεγονός ότι σχεδόν τα μισά καταστήματα της οδού Στουρνάρη, του ιστορικού δρόμου του Πολυτεχνείου, τον οποίο κάποιοι βάπτισαν «Σίλικον Βάλεϊ» της Ελλάδας, βρήκαν την ευκαιρία να κλείσουν ταμείο και να βάλουν οριστικό λουκέτο παρά το γεγονός ότι καρπώθηκαν αποζημίωση για τις ζημιές που υπέστησαν.
Τότε ακούστηκαν οι πρώτες κραυγές για πάταξη της «ανομίας», που εξακολουθούν να ηχούν και σήμερα. Η πολιορκία ενός αστυνομικού τμήματος από μη κουκουλοφόρους μαθητές ή και η ρίψη μιας πέτρας χαρακτηρίστηκε έγκλημα ισοδύναμης βαρύτητας με την πυρπόληση ενός κτιρίου. Η ειρηνική διαδήλωση βαφτίστηκε διασάλευση της τάξης, ενώ όλοι αυτοί που ζητούσαν λιγότερο (κοινωνικό) κράτος έγιναν κήρυκες της μηδενικής ανοχής, της αγριότερης καταστολής και της επέκτασης της παρακολούθησης με κρυφές κάμερες.
Μετά τον Δεκέμβρη αυξήθηκαν οι καταλήψεις κοινωνικών χώρων και έγιναν οι πρώτες λαϊκές συνελεύσεις στις γειτονιές. Ταυτόχρονα, όμως, βγήκαν οι σκελετοί από τα υπόγεια ντουλάπια της δεξιάς πολυκατοικίας και ενεργοποιήθηκαν οι πιο ακραίες εφεδρείες του συστήματος. Η ακροδεξιά άρχισε να δημιουργεί πυρήνες στα σχολεία και να επιχειρεί να αποκτήσει λαϊκό έρεισμα, εκμεταλλευόμενη τον υπαρκτό αλλά επιφανειακό ριζοσπαστισμό των εργατικών λαϊκών στρωμάτων ο οποίος εκφράστηκε με την πολιτική νομιμοποίηση και εκλογική άνοδο αρχικά του ΛΑΟΣ και της Χρυσής Αυγής στη συνέχεια.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο Γ. Καρατζαφέρης και τα μπουμπούκια του (που σήμερα έγιναν πρωτοπαλίκαρα του Σαμαρά και της ΝΔ και στυλοβάτες της τρικομματικής) ήταν τηλεοπτικά περιζήτητοι και τα κανάλια έκαναν ό,τι μπορούσαν για να προβάλουν το «αντίπαλο δέος» στην ανομία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ανύπαρκτο σήμερα ΛΑΟΣ πλασαρίστηκε στην τέταρτη θέση τόσο στις εθνικές εκλογές όσο και στις ευρωεκλογές του 2009 (με διαφορά μάλιστα 2,5% μπροστά από τον ΣΥΡΙΖΑ).
Ο Δεκέμβρης δεν προίκισε το νεανικό κίνημα με αυτοπεποίθηση και οργάνωση. Υποπροϊόντα και εκφυλισμός εκείνων των κινητοποιήσεων ήταν και η φετιχοποίηση και η αποθέωση μορφών βίας όπως της βενζίνης και του μπουκαλιού, καθώς και η δραστηριοποίηση οργανώσεων μηδενιστικής βίας όπως της Συνωμοσίας των Πυρήνων της Φωτιάς. Ο Δεκέμβρης ενίσχυσε το ρηχό κινηματισμό των άμεσων επιμέρους στόχων που δεν υλοποιείται και δεν μορφοποιείται σε ισχυρές και αποτελεσματικές μορφές πολιτικής και εργατικής οργάνωσης και εύκολα οδηγείται στη διάλυση ή στην απογοήτευση.
Πριν από τέσσερα χρόνια, οι νέοι είχαν αρχίσει να υποψιάζονται ότι θα ζήσουν χειρότερα από τους γονείς τους. Σήμερα η υποψία έχει πια γίνει οδυνηρή βεβαιότητα, ενώ το απλώς χειρότερα έχει γίνει «πολύ ή και αφάνταστα χειρότερα». Τότε καταλύτης της έκρηξης ήταν η δολοφονία ενός 16χρονου παιδιού καλής οικογενείας, καλού σχολείου και καλής συνοικίας. Σήμερα η υποτελής στην τρόικα κυβέρνηση στήνει στο εκτελεστικό απόσπασμα της ανεργίας και της φτώχειας μια ολόκληρη γενιά. Ο νέοι Δεκέμβρηδες είναι αναπόφευκτοι, όπως και οι νέοι Νοέμβρηδες και Οκτώβρηδες και ας μη γνωρίζουμε πού και πώς θα ξεσπάσουν.
Το μήνυμα του Δεκέμβρη του 2008 δεν είναι ένα και μονοσήμαντο. Υπάρχουν πολλά μηνύματα, πολλές αναγνώσεις, ανάλογα με τη χρονική στιγμή κατά την οποία ανατρέχουμε σ’ αυτόν, ανάλογα με το βλέμμα και τα τωρινά ταξικά συμφέροντα του εκάστοτε αναγνώστη. Αυτό εξάλλου συμβαίνει με κάθε σημαντικό ιστορικό γεγονός. Ένα από τα μηνύματα ή μάλλον συμπεράσματα είναι ότι η ενορχηστρωμένη εκστρατεία συκοφάντησής του δεν ρίζωσε. Μολονότι τότε ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάστηκε από ορισμένους σαν κλακαδόρος των «μπαχαλάκηδων», ένα μεγάλο κομμάτι του λαού έδειξε ότι τον εμπιστεύεται σαν μέλλουσα κυβέρνηση, αλλά και σαν εγγύηση παραμονής στην ευρωζώνη. Ταυτόχρονα όμως, ο Δεκέμβρης δεν ενίσχυσε την επιρροή της ριζοσπαστικής Αριστεράς που θα μπορούσε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο όχι στα «κινήματα», αλλά σε ένα λαϊκό εργατικό κίνημα με αντοχή και στόχο την αναχαίτιση και τη συντριβή της αντιλαϊκής λαίλαπας που σήμερα μας περικυκλώνει.
Πηγή: Εφημερίδα Πριν