H αμήχανη απολογία του Μαρκ Ζάκερμπεργκ στο αμερικανικό Κογκρέσο

 Θυμάστε την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ταινία The Social Network με θέμα τη γέννηση του φαινομένου facebook; Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ της ταινίας εμφανίζεται ως ένας εξαιρετικά αντιπαθητικός και αλαζονικός νεαρός που θεωρεί ότι όλη η ανθρωπότητα πρέπει να τον ευχαριστεί που επινόησε το «κοινωνικό δίκτυο».   Καμία σχέση με την απολογητική και υπέρ του δέοντος ευγενική δημόσια περσόνα του ιδρυτή της εταιρείας όπως εμφανίστηκε στη χθεσινοβραδινή πεντάωρη κατάθεσή του στο αμερικανικό Κογκρέσο σχετικά με τις ανησυχίες γύρω από τα προσωπικά δεδεομένα των χρηστών. 

Η πολυαναμενόμενη εμφάνισή του μεταδόθηκεαπευθείας σε όλο τον κόσμο. Θυμάστε το ρητό «ο έξυπνος παραδέχεται το λάθος του, ο βλάκας επιμένει»; Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ ζήτησε για μια ακόμα φορά συγνώμη, υποσχέθηκε ότι θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του ώστε να μην επαναληφθεί μια ανάλογη διαρροή πληροφοριών.  Οι γερουσιαστές είχαν προετοιμάσει τις ερωτήσεις τους με επικοινωνιακά κριτήρια ώστε να «στριμώξουν» το παιδί-θαύμα του διαδικτύου, τον άνθρωπο που θεωρείται από πολλούς ως ο ιδανικός μελλοντικός προέδρος των ΗΠΑ. Ο Μαρκ, αντιμέτωπος με ένα ολόκληρο Κογκρέσο,  εμφανίστηκε τρακαρισμένος και δεν είχε την άνεση με την οποία τον έχουμε συνηθίσει.

Η πιο αδύναμη στιγμή του μίστερ Facebook ήταν όταν δυσκολεύτηκε να απαντήσει στην ερώτηση ποιον  θεωρεί ως κύριο ανταγωνιστή του και αν το facebook αποτελεί μονοπώλιο σήμερα, αν υπάρχει δηλαδή εναλλακτική. «Αν αγοράσω ένα αυτοκίνητο Ford και δεν μου αρέσει, έχω τη δυνατότητα να αγοράσω μια Chevy. Αν μπουχτίσω με το facebook, ποιο είναι το αντίστοιχο προϊόν που μπορώ να μεταβώ;» ήταν η ερώτηση του γερουσιασιαστή Γκρέιχαμ. Ο Ζάκερμπεργκ θα μπορούσε απλά να αναφέρει το twitter ή το snapchat, αλλά ίσως επειδή δεν ήθελε να δώσει πόντους στον άμεσο ανταγωνισμό, προτίμησε να «χορέψει» γύρω από την ερώτηση και να προχωρήσει σε γενικεύσεις ότι «υπάρχουν διαφορετικού τύπου υπηρεσίες και κατηγορίες υπηρεσιών» από την Google, την Apple, την Amazon και τη Microsoft που «ανταγωνίζονται πλευρές των δικών μας υπηρεσιών».

Διαλύοντας τους μύθους

Όχι το facebook δεν έχει πρόσβαση στο μικρόφωνο των χρηστών για συλλογή πληροφοοριών. Αυτή είναι μια θεωρία συνωμοσίας. Ακόμα,  όπως ο Ζάκερμπεργκ διευκρίνισε, δεν μοιράζεται δεδομένα των χρηστών με διαφημιστικές εταιρείες. Απλά οι αλγόριθμοί του αξιοποιούν τις προτιμήσεις των χρηστών για την καλύτερη πλαισίωση των διαφημίσεων. To πρόβλημα βρίσκεται στο ότι το facebook συνεχίζει να συλλέγει προσωπικά δεδομένα των χρηστών, όπως η ηλικία, οι φίλοι και οι προτιμήσεις για διαφημιστικούς σκοπούς.  Στο μόνο που δεσμεύτηκε είναι ότι αυτές τις πληροφορίες δεν θα τις μοιράζεται με τρίτες εταιρείες όπως η διαβόητη «Cambridge Analytica» και οι τρίτες εταιρείες δεν θα μπορούν σε καμία περίπτωση να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτές.

Zuckerberg is not able to give a straight answer about whether Facebook tracks browsing activity after users log off.

— Alan Rappeport (@arappeport) April 10, 2018

«Μια βασική εκδοχή του facebook θα είναι πάντα δωρεάν»

«Θα υπάρχει πάντα μια εκδοχή του facebook που θα είναι δωρεάν» απάντησε ο Ζάκερμπεργκ όταν ρωτήθηκε αν το facebook σκέφτεται να προσθέσει μια συνδρομητική υπηρεσία για τους χρήστες που επιθυμούν να απαλλαγούν μια και καλή από τις ενοχλητικές διαφημίσεις και τη συλλογή των προσωπικών τους δεδομένων. Με άλλα λόγια η ασφάλεια στο διαδίκτυο στο μέλλον ενδέχεται να είναι μια πρόσθετη premium υπηρεσία.  Το πρόβλημα με το σημερινό συνδρομητικό μοντέλο, όπως πολλοί παρατήρησαν, είναι πως «αν δεν αγοράζεις ένα προϊόν, γίνεσαι εσύ το προϊόν».  Πώς διατηρείς ένα επιχειρηματικό μοντέλο αν οι χρήστες δεν πληρώνουν για τις υπηρεσίες που τους παρέχεις; ρώτησε τον Ζάκερμπεργκ ένας άλλος γερουσιαστής.

Ο Ζάκερμπεργκ απάντησε απλά: «Γερουσιαστά, έχουμε διαφημίσεις». 

Αυτή βέβαια είναι η μισή αλήθεια. Κύρις πηγή εσόδων του facebook δεν  είναι ο  διαφημιστικός του τζίρος αλλά η άνοδος της χρηματιστηριακής του αξίας. Η τελευταία βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τον αριθμό των συνδρομητών (που έχει ξεπεράσει τα 2,3 δισεκατομμύρια) αλλά και τη δυνατότητα της πλατφόρμας να έχει άμεσο κέρδος από αυτούς.  Η διαρροή προσωπικών δεδομένων μέσω τρίτης εταιρείας που συνεργαζόταν με το facebook είναι απλά ένα υποπροϊόν, μια παρενέργεια του επιχειρηματικού μοντέλου του facebook.  Η συνεργασία του facebook με μυστικές υπηρεσίες στο όνομα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας» και της έρευνας για την «παρέμβαση της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ» είναι εξίσου ανησυχητικά δείγματα για το μέλλον που έρχεται. Όσον αφορά τον άμεσο κίνδυνο, αυτός προέρχεται περισσότερο από το ρόλο και τη θέση του facebook παρά από τις πρακτικές που χρησιμοποιεί.  Η Google είναι από πολλές απόψεις πιο επικίνδυνη και «διαβολική» στη συλλογή προσωπικών πληροφοριών για την ώρα.

Με απλά λόγια η εμφάνιση του Ζάκερμπεργκ δεν ήταν θρίαμβος, δεν αποστόμωσε τους επικριτές του ωστόσο σε αυτή τη φάση δεν ήταν αυτός ο στόχος. Κύριος στόχος ήταν ο «έλεγχος και ο ο περιορισμός της ζημιάς».  Η πεντάωρη απολογία του Ζάκερμπεργκ αποτελεί μια μεγάλη νίκη για το facebook γιατί φέρνει «κλείσιμο» στο σκάνδαλο.  Ακόμα και αν η εικόνα του Ζάκερμπεργκ τσαλακωθεί προσωρινά, ο 33χρονος δισεκατομμυριούχος έχει όλο το χρόνο μπροστά του για να το αντιστρέψει. Δεν μπορείς να «έχεις 2,5 δισεκατομμύρια φίλους» χωρίς να κάνεις και μερικούς εχθρούς.

Η απολογία του Ζάκερμπεργκ στο Κογκρέσο συνεχίζεται για δεύτερη μέρα