Της μόδας η ανεξαρτητοποίηση στα Δημοτικά Συμβούλια
Μια απλή ματιά στις τοπικές ειδήσεις του τελευταίου μήνα είναι αποκαλυπτική για τα βασικά θέματα που απασχολούν τα Δημοτικά Συμβούλια σε όλη τη χώρα: Η ανεξαρτητοποίηση συμβούλων! Μέσα στις τελευταίες 30 ημέρες εντοπίσαμε μετά από μια πρόχειρη αναζήτηση ανεξαρτητοποιήσεις στους Δήμους Χανίων, Ρόδου, Ξηρομέρου, Πύδνας-Κολινδρού, Σαλαμίνας, Φερών, Λουτρακίου, Αθηναίων, Θεσσαλονίκης, Νέας Ιωνίας, Βριλησσίων, Σπετσών, Ναυπακτίας, Λυκόβρυσης – Πεύκης και Παλλήνης. Δεν παραλείπουμε ασφαλώς τους «δικούς» μας Δήμους Γλυφάδας και Αλίμου. Αλλά και τις μαζικές αποχωρήσεις που σημειώθηκαν στο Αίγιο (τέσσερις σύμβουλοι) και στο Δήμο Ναυπλιέων (έξι σύμβουλοι). Ασφαλώς, η συντριπτική πλειοψηφία των παραιτηθέντων προέρχεται από την παράταξη της πλειοψηφίας.
Σύμφωνα με την πιο επιεική ερμηνεία του φαινομένου, οι ανεξαρτητοποιήσεις αυτή την εποχή έχουν να κάνουν με την οριστική δρομολόγηση του δημοτικού έργου. Είναι δηλαδή η στιγμή που μπορεί να κρίνει κανείς αν η δημοτική αρχή τήρησε ή όχι της δεσμεύσεις της. Σύμφωνα με την πιο …πονηρεμένη ερμηνεία, η προεκλογική περίοδος έχει άτυπα ξεκινήσει, οπότε τα αυτοδιοικητικά στελέχη αναδιατάσσουν τις συμμαχίες τους, ενόψει του ερχόμενου εκλογικού αγώνα. Και το πρώτο βήμα για μια πολιτική …κωλοτούμπα είναι η ανεξαρτητοποίηση.
Η προεκλογική περίοδος έχει ξεκινήσει, οπότε οι σύμβουλοι αναδιατάσσουν τις συμμαχίες τους
Όλα αυτά δεν θα είχαν καμία σημασία, αν δεν είχαν άμεση αντανάκλαση στο παραγόμενο δημοτικό έργο. Διότι η μετακόμιση στα «απέναντι» έδρανα για κάποιο σύμβουλο που δηλώνει ότι δεν τον εκφράζει πλέον η παράταξη με την οποία εκλέχθηκε, για να έχει κάποια συνέπεια, πρέπει οπωσδήποτε να συνοδεύεται με την αντίστοιχη μετακίνηση σε ρόλο αντιπολιτευτικό. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η Διοίκηση του Δήμου έχει χάσει τη «δεδηλωμένη» σύμφωνα με κοινοβουλευτικούς όρους, αλλά ως γνωστόν στους Δήμους και τις Περιφέρειες δεν προβλέπονται πρόωρες εκλογές. Έτσι όμως, ανατρέπεται εκ των πραγμάτων η πρόβλεψη του εκλογικού νόμου να διαθέτει η πλειοψηφούσα παράταξη ενισχυμένη πλειοψηφία και όχι αναλογική δύναμη, προκειμένου να υλοποιεί το ψηφισμένο προεκλογικό της πρόγραμμα χωρίς προβλήματα. Είναι μήπως αυτό το απαραίτητο κόστος της δημοκρατίας, όπως λένε ορισμένοι; Ή μήπως είναι απλώς η συνέπεια των χωρίς ιδεολογικές αρχές, ευκαιριακών και τυχοδιωκτικών συμμαχιών, που χαρακτηρίζουν την αυτοδιοίκηση σε προεκλογικές περιόδους;
Ένα στοιχείο που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι πως σύμφωνα με τον «Καλλικράτη», οι θέσεις του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου αλλά και των μελών των Επιτροπών (Οικονομική, Ποιότητας Ζωής κ.λπ.) δεν είναι προσωποπαγείς αλλά ανήκουν στην πλειοψηφούσα παράταξη. Αυτό σημαίνει ότι τυχόν ανεξαρτητοποίηση προσώπων που έχουν εκλεγεί στις θέσεις αυτές, επιφέρει αυτομάτως και παραίτηση από το αξίωμα. Για το λόγο αυτό παρατηρείται συχνά σύμβουλοι να αντιπολιτεύονται σφοδρά τη Δημοτική Αρχή με την οποία έχουν εκλεγεί, αλλά να μην ανεξαρτητοποιούνται. Αν μπορούσαν να κρατήσουν τη θέση τους, οι δηλώσεις ανεξαρτητοποίησης θα πλήθαιναν κατά πολύ.
Το νέο εκλογικό σύστημα ευνοεί περαιτέρω τις προσωπικές στρατηγικές
Μια νέα παράμετρος στην τρέχουσα δημοτική περίοδο, που μπορεί να γίνει καταλύτης, είναι η σχεδιαζόμενη αλλαγή του εκλογικού νόμου. Αν υιοθετηθεί η απλή αναλογική στην εκλογή δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων, αυτομάτως θα αποδεσμευτούν πλήρως οι υποψήφιοι από το παραταξιακό άρμα που μέχρι σήμερα τους εξασφάλιζε την εκλογή. Αφού ένα τέτοιο σύστημα ευνοεί μια προσωπική στρατηγική, τότε υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι το κύμα των ανεξαρτητοποιήσεων θα μετατραπεί σε πραγματικό τσουνάμι!
Η παγίδα των υπερεξουσιών
Η πολιτική αυτονόμηση των δημοτικών συμβούλων και η αδυναμία παραγωγής δημοτικού έργου είναι μια ακόμη όψη της επιχειρούμενης αλλαγής του εκλογικού νόμου, με τη διάλυση των παρατάξεων και την εκλογή συμβούλων και δημάρχων σε χωριστές λίστες. Το γεγονός αυτό δεν διαφεύγει από τις ανησυχίες όσων σχεδιάζουν το μέλλον των εκλογικών αναμετρήσεων στους Δήμους και προς θεραπεία του κενού αυτού, μελετούν τη λύση των υπερεξουσιών στο Δήμαρχο. Με λίγα λόγια, το Δημοτικό Συμβούλιο θα μετατραπεί σε ένα γήπεδο «Β Εθνικής» όπου θα συζητούνται εν μέσω αντεγκλήσεων τα μικρότερης σημασίας ζητήματα, την ίδια στιγμή που τα κεφαλαιώδη θα αποφασίζονται στο κλειστό γραφείο του Δημάρχου.
Πρόκειται για μια πολύ αρνητική εξέλιξη, αν τελικώς δρομολογηθεί. Αντί για τη δημοκρατική εμβάθυνση στην πολιτική συμφωνία, την προώθηση της κοινωνικής συμμετοχής στις τοπικές αποφάσεις, την ενίσχυση του αυτοδιοίκητου των πόλεων επιλέγεται το αντίθετο μοντέλο: Αυτό του Δημάρχου εκτελεστή εντολών της κεντρικής εξουσίας, που δεν θα δίνει λογαριασμό και θα λογοδοτεί σε ένα σώμα το οποίο δεν δεσμεύεται από καμιά πολιτική συμφωνία. Τότε όμως, αντί για μεμονωμένους ανεξαρτητοποιημένους συμβούλους, θα έχουμε ένα συμβούλιο ανεξαρτήτων, με ό,τι αυτό σημαίνει.